Author :
Abstract
Osmanlı düşünce ve kültür dünyasının önde gelen âlimlerinden Birgivî Mehmed Efendi’nin Tarîkat-ı Muhammediyye adlı eseri, ahlâkî ve dinî konuları ele alan ve büyük ilgi görmüş bir eserdir. Çok sayıda tercüme ve şerhe konu olan eserin ünü, gördüğü ilgiden olduğu kadar bazı çevrelerden aldığı eleştirilerden de kaynaklanmıştır. Bu çalışmada, Birgivî’nin torunu ve divan şairi İsmetî’nin Tarîkat-ı Muhammediyye’ye yaptığı Türkçe tercüme ele alınmaktadır. İsmetî’nin divanı ve bu tercümesi dışında başka bir eseri tespit edilememiştir. Büyük ilgi gören tercümenin çok sayıda nüshası bulunmaktadır. Makalede önce Birgivî’nin hayatı, eserleri ve Tarîkat-ı Muhammediyye’nin ilmî çevrelerdeki etkisi; ardından İsmetî’nin biyografisi, divanı ve edebî kişiliği tanıtılmaktadır. Sonrasında, İsmetî’nin çevirisi metne yaklaşımı, üslup tercihleri ve kaynağa sadakati bakımından incelenmektedir. Eser, yalnızca bir anlam aktarımı değil, aynı zamanda döneminin tercüme faaliyetlerine örnek teşkil eden bir kültür ürünüdür. Sonuç olarak, İsmetî’nin çevirisi hem aile bağlarının ilmî üretimi nasıl etkilediğini göstermesi hem de Birgivî’nin eserlerinin daha geniş kitlelere ulaşmasına katkı sağlaması bakımından önem taşımaktadır.
Keywords
Abstract
Tarikat-i Muhammediye, written by Birgivi Mehmed Efendi, one of the prominent scholars of the Ottoman intellectual and cultural world, is a widely read work that addresses moral and religious issues. Its fame spread not only because of its popularity but also due to the criticisms it received. This study examines the Turkish translation of the work by Birgivi’s grandson, the Divan poet Ismetî. Apart from his divan, this translation is the only known work of Ismetî, which attracted great attention and was frequently copied. The article first introduces Birgivi’s life, works, and the influence of Tarikat-i Muhammediye in scholarly circles, then focuses on Ismetî’s biography, divan, and literary character. Finally, Ismetî’s translation is analyzed in terms of his approach to the text, stylistic choices, and fidelity to the source. The study concludes that this translation exemplifies both the translation practices of its time and the role of familial ties in the transmission of scholarly heritage.
